Gmina Ochotnica Dolna jest gminą wiejską położoną w województwie małopolskim, w powiecie nowotarskim. Choć w skład gminy Ochotnica Dolna wchodzą 3 duże wsie, administracyjnie jest ona podzielona na 4 sołectwa: Ochotnicę Dolną, Ochotnicę Dolną – Młynne, Ochotnicę Górną i Tylmanową.

Często Ochotnica Dolna i Ochotnica Górna traktowane jest jako jedna miejscowość i tym samym uchodzi za jedną z najdłuższych wsi w Polsce. Połączone wsie rozciągają się aż na przeszło 20 kilometrach.

Obszar miejscowości wznosi się pomiędzy 380 m n.p.m. (dolina Ochotnicy) a 1211 m n.p.m. (Lubań). W najbliższym otoczeniu wsi uwagę zwracają długie odcinki rzeki Ochotnica, która tworzy w tych miejscach szerokie rozlewiska, zwane kamieńcami nadrzecznymi.

Najstarsza wzmianka o dolinie Ochotnicy (rivulus Ochodnik) znajduje się w dokumencie lokacyjnym sąsiedniej wsi Tylmanowa z 1336 r. W 1416 roku Ochotnica uzyskała lokację od króla Władysława Jagiełły.

W Ochotnicy Dolnej zachowały się rozproszone zespoły tradycyjnego budownictwa drewnianego, m.in. w osiedlu Gardonie, Kapłony i w potoku Lubańskim, gdzie spotkamy stodoły z nadwieszonymi dachami i bogato malowanym mszeniem (uszczelnieniami między belkami konstrukcji zrębowej).

Najcenniejszym zabytkiem Ochotnicy Dolnej jest pięknie odrestaurowany kościół parafialny pod wezwaniem Znalezienia Krzyża Świętego, wzniesiony z modrzewiowego drewna, w roku 1816, na miejscu poprzedniej świątyni.